Wat is er gebeurd met de jongste doelpuntenmaker in de Premier League ooit?

Wanneer James Vaughan op 10 april 2005 de lijnen betreedt gaat er een wereld voor hem open. Na jaren van ploeteren in de jeugdopleiding van Everton is daar zijn langverwachte debuut op Goodison Park. Niet veel later zou de zestienjarige Vaughan zichzelf de recordboeken inschieten als jongste doelpuntenmaker aller tijden. De verwachtingen waren nadien hooggespannen, maar Vaughan bezweek onder de druk. Wat gebeurde er met de carrière van deze recordbreker?

Records zijn op zichzelf vaak al fascinerend. Voetballers kunnen zich dankzij één briljante ingeving - of één schlemielige ingeving - voor eeuwig de recordboeken inschieten, zelfs spelers die niet direct bekend staan om een glansrijke carrière kunnen aan één moment genoeg hebben. Denk aan Asmir Begovic, die als doelman van Stoke City ooit na dertien seconden een bal lukraak over collega-doelman Artur Boruc schoot en daarmee de speler werd met de verste goal in de Premier League (92,3 meter). Of denk aan Shane Long, die namens Southampton FC al na 7 seconden en 69 milliseconden wist te scoren tegen Watford en daarmee de snelste doelpuntenmaker ooit werd.

Op 10 april 2005, woensdag dus alweer negentien jaar geleden, beleefde Vaughan zelf zo’n iconisch moment, door zich te kronen tot de jongste doelpuntenmaker in de Premier League. Iets waar negentien jaar na dato niemand nog aan kan tippen. Geen Bukayo Saka, geen Phil Foden, zelfs geen Wayne Rooney, nee dit record staat nog altijd op de naam van Vaughan.

Het debuut

Zestien jaar eerder, op 14 juli 1988, stond de wieg van Vaughan in Birmingham. Toen hij 9 jaar oud was, werd hij op een schoolvoetbaltoernooi in Four Oaks ontdekt door jeugdscouts van Everton. Hij kon niet alleen bovengemiddeld goed voetballen, hij was ook razendsnel. Zo rende hij de 100 meter sprint in een tempo van 11.5 seconden en was hij daarmee de derde snelste sprinter in zijn leeftijdsklasse. Daarnaast was zijn vader een fervent rugbyspeler en was Vaughan tot zijn veertiende levensjaar net zo in de weer met die sport als met voetbal. Het maakte dat Vaughan een absurde fysieke kracht kende voor zijn leeftijd.

Daarnaast erkenden zijn teamgenoten in de onder zestien ook de kwaliteiten van het aanstormende juweel, daar ze hem unaniem verkozen tot speler van het jaar in 2003/04, al hadden die teamgenoten ook niet durven te voorspellen dat Vaughan iets minder dan een jaar later zijn eerste opwachting in het betaalde voetbal zou gaan maken.

Nadat Vaughan al een aantal keer mocht ruiken aan betaald voetbal, kwam op 10 april 2005 tegen Crystal Palace de beloning van zijn harde werk. David Moyes zag die middag dat Everton een comfortabele middag op het zonovergoten Goodison Park beleefde. Dankzij een goal van Mikel Arteta en twee van Tim Cahill stond er een ruime voorsprong op het scorebord. In minuut 74 mag Vaughan dan zijn langverwachte opwachting maken. Hij is precies 16 jaar en 271 dagen oud.

Hij mocht officieel nog geen bier drinken, nog geen videospelletjes als Grand Theft Auto of Call of Duty spelen en geen auto besturen, maar zodra Vaughan over de krijtlijn van het Goodison Park stapt heeft hij wel iets waar velen alleen maar van kunnen dromen.

De wedstrijd zit in de slotminuut wanneer Everton nog eenmaal denkt aan aanvallen. Een toegift voor de supporters. Terwijl the Toffees opbouwen aan de linkerkant van het veld, sprint de onverzettelijke Kevin Kilbane nog eens de diepte in. Kilbane ontvangt de bal tussen de linies en geeft de bal strak en laag voor naar centrumspits Vaughan. Laatstgenoemde hoefde eigenlijk alleen zijn voetbalschoen tegen de bal te plaatsen en doet dat, ondanks de druk van een centrale verdediger van Crystal Palace, vakkundig. Al vallend schuift hij de bal langs doelman Gábor Király.

De jongeling is in extase en toont na zijn doelpunt nog maar eens over welke snelheid hij beschikt. Als een antilope die vlucht voor een roofdier raast Vaughan over het veld van Goodison Park, totdat Cahill hem laat ploffen op het gras.

In een interview met de lokale krant uit Merseyside the Liverpool Echo betuigt hij later enigszins spijt dat hij niet naar aangever Kilbane rende: “Het was ongelofelijk. Ik was alleen maar aan het rennen en rennen. Als ik het vandaag de dag terugkijk, kan ik niet geloven dat ik Kilbane niet heb bedankt voor zijn assist, maar ik was een jonge knaap vol euforie.”

Een goede 178 mijl, of omgerekend 286 kilometer, verderop werd er mogelijk zachtjes gevloekt in huize Milner. James Milner was namelijk de vorige recordhouder en zag nu zijn prestatie voor eeuwig in de schaduw van Vaughan verdwijnen, een speler die op dat moment nog niet eens een profcontract had. Die ontving Vaughan pas een aantal maanden later, in de zomer van 2005.

Het moest de eerste enscenering zijn van een nieuw baken van hoop op Goodison Park. De link werd, met name door de Engelse media, gelegd met Vaughans voorganger Wayne Rooney. Laatstgenoemde laat 2,5 jaar eerder op een soortgelijke manier ook al van zich spreken, toen hij zijn eerste doelpunt noteerde. Op het moment van scoren was Rooney drie maanden ouder dan Vaughan.

De recordbreker mag dat seizoen op de slotdag nog één keer tien minuten invallen uit bij Bolton Wanderers, alvorens hij het nieuwe seizoen begon met een klap. Vroeg in het seizoen ging Vaughan met de Onder 18 van Engeland op trainingskamp, toen hij zijn knie zwaar blesseerde. Door een aantal complicaties in het herstel kwam Vaughan dat seizoen ook niet meer in actie, waardoor Vaughan in het seizoen 2006/07 pas weer op Goodison Park werd aanschouwd.

Op 3 december 2006 tekende Vaughan, die het veelal met invalbeurten moet doen, voor zijn tweede goal namens the Toffees. Nadat de jongeling in minuut 71 inviel voor Andy van der Meijde, had hij opnieuw maar een kleine twintig minuten nodig om te scoren, ditmaal tegen West Ham United (2-0 winst).

Dat seizoen kwam hij in totaal veertien keer in actie en heeft hij met vier doelpunten geen al te gek moyenne. Zeker als je je bedenkt dat hij toen nog altijd maar achttien jaar was. Ook tegen Fulham (4-1 winst), Bolton (1-1 remise) en op Stamford Bridge tegen Chelsea (1-1) is hij trefzeker.

Toch wil de carrière van Vaughan niet helemaal van de grond komen. Na zijn doelpunt tijdens zijn debuut zijn de verwachtingen bij de Everton-supporters immens, maar in de volgende jaren komt Vaughan tot een aantal van 61 wedstrijden. Van die wedstrijden begon hij maar 8 keer in de basis. In totaal scoort hij 9 treffers, waaronder een doelpunt tegen AZ in de UEFA Cup (2-3 zege). Ondanks zijn fysieke kracht zit hij vaker in de lappenmand, dan dat hij op het voetbalveld staat. Bij Everton is er geen plek meer voor hem en dus wordt besloten Vaughan te verhuren.

Verhuurperiodes

In het seizoen 2009/10 begon Vaughan aan een lange reeks verhuurperiodes. Eerst was Derby County aan de beurt. Bij the Rams tekende hij een contract dat hem voor drie maanden aan de club verbond, maar over die periode bij Derby hoeven we niet al te lang uit te weiden, want verder dan twee wedstrijden in de Championship kwam hij niet en in de winter keerde hij weer terug naar Merseyside.

In dezelfde jaargang, op 11 maart 2010, tekende Vaughan een contract bij Leicester City. Het betrof een huurperiode van één maand, die uiteindelijk verlengd werd tot het einde van het seizoen. Bij the Foxes maakte hij in korte periode iets meer indruk dan bij Derby en wist hij in de acht wedstrijden die hij speelde eenmaal te scoren tegen Watford (4-1 winst). Met Leicester haalde hij de nacompetitie voor promotie naar de Premier League, maar daar sneuvelden Vaughan en zijn teamgenoten tegen Cardiff City.

In de zomer van 2010 keert Vaughan opnieuw terug bij Everton, maar die hadden hem niet nodig, dus wordt er voor de derde keer in één jaar gekozen voor een verhuurperiode. Crystal Palace, nota bene de club waartegen Vaughan naamsbekendheid verwierf, huurde de aanvaller gedurende het seizoen 2010/11.

En bij the Eagles wist Vaughan eigenlijk voor het eerst in zijn carrière een basisplek af te dwingen. Nadat het officiële debuut van de centrumspits voor Palace in duigen viel door een 3-0 nederlaag tegen Reading, kon het thuisdebuut op Selhurst Park eigenlijk niet beter.

Vaughan begon die dag in de basis tegen Portsmouth en betaalde het vertrouwen van manager George Burley in drievoud uit, daar hij een hattrick weet te maken. Door zijn drie goals dirigeerde de spits zijn nieuwe elftal naar een eclatante 4-1 overwinning.

In Zuid-Londen kwam Vaughan uiteindelijk dertig keer in actie, zette hij negen keer zijn naam op het scorebord en was hij driemaal de gulle aangever. Het bleek echter niet genoeg om Everton te overtuigen, want aan de periode op Goodison Park komt, ruim zes jaar na die mooie lentedag, een onbevredigend einde.

Wat volgde is opnieuw een lange tocht langs verschillende Engelse clubs verspreid over de Premier League, Championship, League One en zelfs League Two. Norwich City, Huddersfield Town, Birmingham City, het inmiddels failliete Bury FC, Sunderland AFC, Wigan Athletic, Portsmouth FC en Bradford City werden aan het spelerspaspoort van Vaughan toegevoegd, alvorens hij op 27 mei 2021 zijn schoenen aan de wilgen hing bij Tranmere Rovers.

Tussen 2012 en 2015 kende Vaughan de hoogtijdagen van zijn carrière, als speler van Huddersfield. Bij the Terriers liet hij met enige regelmaat zien over talent te beschikken en was hij in 95 wedstrijd goed voor 33 treffers en 7 assists. Ook bij Bury en Tranmere op het vierde niveau kon Vaughan goede statistieken overleggen, maar het komt uiteraard niet in de buurt van de superlatieven die op 10 april 2005 over hem werden geschreven.

Vaughan speelde in zijn loopbaan in totaal 414 wedstrijden en bereikte de magische grens van 100 doelpunten met verve (122 goals). De speler werd tijdens zijn carrière te veel geteisterd met blessures, waardoor de vergelijkingen met Rooney nooit opgingen.

Dream big

In een interview met Goal vertelde hij een voorspellende gave te hebben: “Toen ik zeven of acht jaar oud was, vertelde ik iedereen dat ik op een dag de jongste doelpuntenmaker in de Premier League zou worden. Dat dat is uitgekomen is een absolute droom. Mijn debuutwedstrijd is iets wat ik voor eeuwig met me meedraag en met trots aan mijn zoontje kan laten zien.”

Vandaag de dag is Vaughan terug op het oude nest. Sinds 12 maart jongstleden is hij namelijk Head of Academy Recruitment bij Everton en bemoeit hij zich met het vinden van de nieuwe Vaughan. Een nieuwe recordbreker.