‘De ene kilometer juichten ze, de andere gooiden ze stenen door onze ruiten’

Voetbalminnend Nederland krijgt vaak hetzelfde menu voorgeschoteld: ‘de grote drie’ en respectievelijke bijgerechten. Daarom neemt Voetbalzone dit seizoen een Kijkje in de Keuken Kampioen Divisie. Met behulp van de archieven en een zorgvuldig geselecteerde clubexpert zetten we de minder belichte Nederlandse clubs in de spotlight. Deze editie biedt een kijkje in de keuken van Willem II, de koninklijke club die in 1999 nog deelnam aan de Champions League.

Door Kevin van Buuren

Na speelronde veertien prijkt Willem II weer eens bovenaan de ranglijst van de Keuken Kampioen Divisie. Daarmee lonkt een terugkeer naar het hoogste niveau, waar het door de jaren heen hoge pieken en diepe dalen kende. Henry van Amelsfort, al sinds 1992 in dienst als verzorger bij de club, maakte ze allemaal mee. Met Voetbalzone terugkijkend naar tijden van weleer waarschuwt hij echter. “Het gat met de top van Nederland is financieel zo groot. Daar kan een provincieclub als wij moeilijk tussen komen.” Toch is hoop nooit ver weg in Tilburg, waar het voetbal vaker verraste.

In de voetbalprehistorische tijd van 1896 krijgt Tilburg zijn eigen voetbalclub: Tilburgia. Maar twee jaar later vernoemt men de vereniging naar een oude vorst die graag in de stad verbleef. “Hier adem ik vrij en voel ik mij gelukkig”, zou Willem II, tussen 1840 en 1849 koning der Nederlanden, verkondigen bij zijn militaire verblijfplaats in de kruikenstad. De man met het blauwe bloed voelde zich er niets meer of minder dan de gewone burger. En daarmee was ook de identiteit van de voetbalclub geboren. “Je moet voetballers wel eens in het oor fluisteren dat hij iets minder uit de hoogte kan doen”, vertelt Van Amelsfort. “Het mag best een keer, maar als je over de grens gaat zeggen we hier: ‘Even rustig, dat doen we effe niet hier.’”

Aan het begin van de twintigste eeuw voegt Willem II zich bij de Nederlandse voetbalbond en laat zich direct royaal gelden. Wanneer voorzichtig door het hele land voetbalclubs opdoemen, doorbreken de Tilburgers de hegemonie van het Westen. Na het seizoen 1915/16 wint Willem II de Nederlandse landstitel. Een prijs die tot dan toe nooit verder reikte dan Rotterdam, Amsterdam, Den Haag en Haarlem. Vanaf dat moment is Willem II een club om rekening mee te houden, al moet het tot de eindfase van de Tweede Wereldoorlog wachten op nieuw succes.

Tussen de zwarte bladzijdes van de Nederlandse geschiedenis, zit een gouden voetnoot voor Willem II. Aangezien de belangrijkste bijzaak ter wereld ondanks alle omstandigheden doorgaat, krijgt de club in 1944 de kans om de nationale beker te winnen. In de halve finale verslaat het PSV, in de finale wacht RKSV Groene Ster (Heerlen). Opvallend aan deze finale is dat ‘Willem II de enige club met een koninklijke naam en nationale tricolor’ door mag voetballen tijdens de oorlog, luidt de website van TOTO KNVB Beker. Dat terwijl zelfs de Koninklijke voetbalbond haar beginletter moet inleveren en als NVB door het leven gaat. Met rust staat het nog 1-1, maar na de pauze lopen de Tilburgers uit tot de eindstand van 9-2. De laatste beker die wordt geschonken door persmagnaat Hak Holdert wordt daarmee de eerste beker van Willem II.

Vervolgens doen de Tricolores hun best om vorstelijk ontvangen te worden in de hoogste regionen van de aanstaande Eredivisie, die in 1956 zal worden opgericht. Willem II wordt zowel in 1952 als 1955 nogmaals de landstitel. Laatstgenoemde resulteerde in de allereerste Nederlandse club in de Europa Cup I. Echter was dit de kampioen, zelfs niet de nummer twee (NAC). Beide clubs sloegen de deelname af, waarna PSV de primeur op zijn naam mag zetten. Het eerste jaar in de Eredivisie degradeert Willem II meteen, om een seizoen later alweer terug te keren. Het zijn de eerste sporen van het wisselvallige bestaan dat de club zal kennen.

Terwijl het een stuk langer op het hoogste niveau speelt dan de eerste poging, wint Willem II opnieuw een beker. Enkele maanden voordat Van Amelsfort geboren wordt, aan het eind van seizoen 1962/63, wordt de laatste hoofdprijs tot op heden toegevoegd aan de prijzenkast. Opnieuw betreft het een bijzondere finale. Eind april moet na ‘een heftige winter’ met veel afgelastingen de derde ronde van het toernooi nog gespeeld worden. ‘Er zijn dan nog 34 ploegen over’, staat op de website van TOTO KNVB Beker. Wanneer de finale tegen ADO Den Haag uiteindelijk plaatsvindt, is Willem II al gedegradeerd. Dat ADO tiende staat en thuis speelt helpt de ploeg niet: Willem II wint met 0-3.

Opnieuw promoveert Willem II snel, maar het degradeert even gauw in 1967, na twee seizoenen. De jonge Van Amelsfort maakt het van dichtbij mee. “Ik ben 500 meter van het stadion vandaan opgegroeid. Als kleine jongen stond ik met mijn oom in hoek C”, vertelt de huidig verzorger. “Ik vind... het is makkelijker om voor een topclub te kiezen, maar een Tilburger, die moet voor Willem II zijn.” Al maakt hij als fan van een provincieclubs minder feestmomenten mee, ze betekenen des te meer. “Als wij van Ajax winnen, is het feest. Dat is andersom nooit zo.” Ondanks dat de club liefst twaalf jaar in de Eerste Divisie verblijft, staan er mooiere tijden te wachten.

Het seizoen 1998/1999 bijvoorbeeld. Tussendoor degraderen én promoveren de Tilburgers nog maar eens, maar het is nu al tien jaar een stabiele Eredivisionist. Het wisselt, inmiddels haast traditioneel, pieken en dalen af, totdat Co Adriaanse trainer wordt. Eerst een vijfde plek, daarna nog beter. “Dat jaar begonnen we matig”, weet Van Amelsfort nog. “Maar na de winter kwam er geloof in en wonnen we keer op keer. PSV was onze concurrent. Wij wonnen van hen, daarna verloren ze nog een paar keer. Toen dachten wij: wij kunnen gewoon tweede worden. Boem. Het was er. Er komt iets vrij en dan gelooft iedereen erin.” Een prijs blijft uit, maar Willem II mag wel deelnemen aan de Champions League. Een unicum in Tilburg.

“Natuurlijk waren we al eens naar Turkije geweest, op trainingskamp. Het jaar ervoor tegen Dinamo Tbilisi voor de Europa League. Maar het zijn aparte wedstrijden. We zaten in een poule met Girondins de Bordeaux, Sparta Praag en Spartak Moskou. Mooie belevenissen, die uitwedstrijden. Maar ja, we pakten twee punten, maar dat was het maximale voor ons als provincieclub.” De Europese wedstrijden staan bovenaan zijn lijstje memorabele momenten, maar hij spoelt graag ook nog even terug naar de Europa League-wedstrijden tegen Dinamo Tbilisi uit Georgië. “We speelden daar en wonnen met 0-3. Hier hadden we ook al gewonnen met 3-0. Toen reden we weg met de bus... ik denk dat er een kilometer lang thuisbevolking stond, supporters die stonden te klappen. De volgende kilometer werden er juist stenen door onze ruiten gegooid”, vertelt hij met een verbijsterde lach. “Dan denk je: hoe kan het?

Ook tijdens de twintigste eeuw wordt Willem II getest. Na 24 jaar Eredivisie, volgt in 2011 opnieuw een degradatie. Even daarvoor heeft de club het zwaar. “Ik kan wel zeggen dat de degradatie het dieptepunt was, maar in 2010 ging de club bijna failliet. Door bezuinigingen zijn een aantal collega’s vertrokken, dat vind ik een groter dieptepunt. Omdat het ten koste van mensen ging, om wie ik gaf”, treurt de clubman nog na. De degradatie als vertraagd gevolg van de financiële nood was onvermijdelijk. “Toen we begonnen wisten we dat het moeilijk ging worden. We hadden mindere spelers, en mínder spelers in de breedte. Hoe we dan de sfeer zo goed mogelijk houden? Kijk, als het slecht is omdat er niet gewerkt wordt, zijn we pissed, maar iedereen deed wat hij kon. We konden alleen niet beter.”

Promotie, degradatie, promotie. Zo zagen de opvolgende seizoenen eruit voor Willem II. En na acht seizoenen terug op het hoogste niveau, waar de club in 2020 zelfs als vijfde eindigt, slaat in 2022 het noodlot opnieuw toe. Afgelopen seizoen loopt de club ternauwernood promotie mis. “Dat was klote. We zaten in een goede flow, kwamen twee keer 2-0 voor tegen VVV Venlo, maar gaven het steeds weg (3-2 verlies en 2-2 gelijkspel).” Dit seizoen moet willen de Tilburgers het goedmaken. “Of het gaat lukken, kan ik niet zeggen. Er zijn zeven clubs die hetzelfde denken en het verschil is zo klein. Lukt het niet direct, dan krijg je weer de play-offs, dat is toch een loterij.” Hoe kan de ploeg uit Tilburg dan wat geluk afdwingen? “We hebben een brede selectie. Onze nummer twaalf tot en met achttien... als we die inbrengen, worden we er niet minder van. Soms zelfs beter, omdat zij er topfit inkomen”, besluit de cultuurbewaarder van Willem II.