De Colombiaanse keeper die midden in zijn carrière bijna een jaar in de bak zat

De rijke voetbalgeschiedenis kent vele markante, tragische of grappige personages. In de rubriek Vedettes licht Voetbalzone telkens het doopceel van een van die figuren. Dit keer één van de meest opvallende en spectaculaire doelmannen aller tijden, de Colombiaanse waaghals René Higuita.

Het is iets na het middaguur op 30 april 1993 als twee motoren de weg blokkeren. De twee achterop springen eraf en rennen naar de auto, waar zij meteen de chauffeur achter het stuur vandaan sleuren en zelf zijn plek innemen. Met piepende banden scheuren ze weg, tot grote schrik van het doodsbange meisje op de achterbank.

Spreekwoordelijk liggen genialiteit en gekte dicht bij elkaar. Bij René Higuita zal de meter iets vaker naar het tweede uitslaan, maar toch valt niet te ontkennen dat de oud-keeper zijn tijd ook vooruit was. Al van jongs af aan is de Colombiaan met de lange haren en kleurrijke outfits een opvallende verschijning. Het opvallendst nog is zijn onconventionele manier van spelen.

Higuita, die in zijn jongere jaren vaak in de spits stond, is een meevoetballende keeper nog voordat dat fenomeen echt een plaats krijgt in de voetballerij. Hij breekt internationaal door bij Atletico Nacional uit Medellin, waar hij onder de vermaarde trainer Francisco ‘Pacho’ Maturana komt te spelen. Maturana durft met zijn balvaardige doelman af te wijken van het dan in Colombia gangbare systeem van vier verdedigers op lijn met daarachter een libero. Bij Nacional is vanaf dan de keeper die laatste man en zo houdt de ploeg op het middenveld een man over.

Dankzij deze tactische omzetting, zijn kleurrijke keeper en meerdere talentvolle teamgenoten plaatste Nacional zich met een tweede plek in de eigen competitie voor de Copa Libertadores. Ondanks meerdere finaleplaatsen was er nog nooit een Colombiaanse club in geslaagd dit continentale bekertoernooi te winnen. Met overwinningen op de landgenoten van Millionarios, het Argentijnse Racing Club en Danubio - thuis werd er met maar liefst 6-0 gewonnen van de Uruguayanen - boekte el Verde een plek in de finale tegen Olimpia uit Paraguay.

In de heenwedstrijd in Asunción bleek de thuisploeg een maatje te groot en de bezoekers mochten Higuita dankbaar zijn dat de uitslag niet hoger uitviel dan 2-0. In de return werd de stand echter in reguliere speeltijd rechtgetrokken, waardoor penalty’s de beslissing moesten brengen. Bij een 4-3 achterstand was het aan de doelman om zijn ploeg in leven te houden en dat deed hij op z’n Neeskens met een poeier door het midden.

Het gaf de doelman duidelijk vertrouwen, want hij stopte de drie volgende pogingen van Olimpia, maar omdat zijn teamgenoten ook niet tot scoren kwamen, bleven de ploegen op gelijke hoogte. Nadat de negende Paraguayaanse penalty van Vidal Sanabria over Higuita’s doel was gevlogen, was het geluk van die ploeg op. Leonel Alvarez schoot namelijk het winnende doelpunt binnen en bezorgde zo Colombia zijn eerste Copa Libertadores.

Maturana werd vervolgens overgeheveld naar de nationale ploeg, waarmee hij na 28 jaar eindelijk weer eens een mondiale eindronde moest zien te halen. Dat lukte niet direct vanuit Zuid-Amerikaanse kwalificatiegroep, maar moest via een zijdeur gebeuren in een dubbele confrontatie met Israël. Uiteindelijk volstond door een doelpuntloos duel in Tel Aviv de 1-0 in de thuiswedstrijd en dus mochten de Colombianen de koffers pakken voor het WK’90 in Italië.

Daar baarden zij in het laatste groepsduel opzien met een gelijkspel tegen Duitsland. Na een overwinning op Saudi-Arabië en een kleine nederlaag tegen Joegoslavië was die onverwachte uitslag voldoende om zich te kwalificeren voor de beste zestien. De volgende tegenstander was het Kameroen van Roger Milla, een ploeg die eveneens verrast had in de groepsfase, door de openingswedstrijd van het toernooi te winnen van de Argentijnen. Het waren de oude spits en Higuita die voor één van de meest memorabele momenten van het toernooi zouden zorgen.

Nadat Milla zijn land even daarvoor al op voorsprong had geschoten in de verlenging, ontfutselde hij de meevoetballende doelman halverwege diens eigen helft de bal. Daarna was het een koud kunstje om een einde te maken aan de spanning en het laatste sprankje hoop van de Colombianen met een rollertje in het lege net aan diggelen te schieten.

Ondanks dat hij in dat laatste duel was uitgegroeid tot schlemiel, had Higuita zich met zijn spraakmakende optredens internationaal op de kaart gezet en in eigen land was hij, net als veel van zijn ploeggenoten, een superster. De Colombiaanse spelers waren naar de maatstaven in hun land bovenmatig rijk, succesvol en mateloos populair. Daardoor waren ze graag geziene gasten in alle kringen, dus ook de criminele.

De situatie in Colombia was in die tijd op zijn zachtst gezegd chaotisch, doordat drugskartels er de dienst uitmaakten. De grote man aan kartelzijde was Pablo Escobar. In de tijd dat hij nog geen drugsbaas was, maar een lokale politicus had Higuita samen met hem campagne gevoerd. Heel vreemd was het dus niet, toen Escobar zijn oude kompaan uitnodigde om hem te bezoeken in de zwaarbewapende gevangenis El Catedral, maar even vanzelfsprekend haalde dit bezoek van de voetbalster aan de grote boef alle journaals en voorpagina’s.

Het was dus alom bekend dat de doelman en de ‘kingpin’ bekenden van elkaar waren, toen die 30e april van 1993 dat meisje, de dochter van een gefortuneerde supporter van Nacional en naar verluidt een andere drugshandelaar genaamd Carlos Molina, in opdracht van Escobar ontvoerd werd. Higuita kreeg de vraag te bemiddelen en hoewel het niet helemaal duidelijk is welke rol hij daarin gespeeld heeft, kwam ze niet na een maandje vrij.

Daar hield het verhaal voor de voetballer echter nog niet op. Omdat hij - naar eigen zeggen uit dankbaarheid - betaald werd voor zijn bemiddeling, had hij volgens de wet financieel geprofiteerd van een ontvoering en daarmee dus een misdrijf begaan. Hij zat maandenlang in de gevangenis en miste niet alleen de legendarische beslissende kwalificatiewedstrijd voor het WK ‘94 tegen Argentinië, waarin de grootmacht met 5-0 van de mat gespeeld werd, maar hij was door die lange periode van inactiviteit ook niet fit genoeg voor de eindronde in Amerika.

Zo miste hij het toernooi waarop de gouden generatie met even kleurrijke als talentvolle topspelers als Carlos Valderrama, Freddy Rincón en Faustino Asprilla eindelijk hoopte te gaan oogsten. Zonder Higuita draaide het uit op een fiasco en kreeg het zelfs een tragisch staartje, toen verdediger Andres Escobar zijn ongelukkige eigen doelpunt tegen de Verenigde Staten na thuiskomst met de dood moest bekopen. Een Colombiaanse titel met Nacional een paar maanden later was slechts een schrale troost.

Zijn meest iconische moment moest toen echter nog komen. Een jaar na het misgelopen WK speelde hij op Wembley met Colombia een vriendschappelijk duel tegen Engeland. Op het heilige Londense gras maakte hij de redding waarmee hij voor eeuwig in het collectief geheugen van voetbalromantici kwam te staan: zijn scorpion kick.

Jamie Redknapp wilde de bal voor het doel slingeren, maar gleed weg en raakte de bal volledig verkeerd. Bovendien bevond een van de andere Engelsen zich in buitenspelpositie, waarna de vlag van de grensrechter meteen omhoog ging en de flamboyante keeper zich dus wel een risicootje kon veroorloven. Zoals hij zo vaak gedaan had in de warming-up liet Higuita zich in de lucht naar voren vallen en ranselde hij de bal met zijn hak uit het doel terug het veld in. “Heb je ooit zoiets gezien?” vroeg commentator Ian Darke zich hardop af.

En dat geldt voor meer van de fratsen van een van ‘s werelds meest herkenbare goalies. Zelfs sinds de invoering van de terugspeelbalregel gaan er weinig keepers met Higuita’s overtuiging mee naar voren en spelen ze al helemaal zelden aanstormende aanvallers uit op dezelfde risicovolle wijze waarmee de Colombiaan dat plachtte te doen. Met Higuita, tegenwoordig lid van de begeleidende staf van Nacional, waren wedstrijden nooit saai of voorspelbaar en dat maakte hem wereldwijd geliefd.